Hoe langer in Zuid-Afrika, hoe beter het wordt!

Hallo allemaal,

Een nieuwe maand aangebroken en de teller nog maar op twee blogberichten. Dat is verhoudingsgewijs niet evenredig, maar toch zal ik jullie niet besparen van verhalen die ik kwijt wil.

De voorlopige balans vanaf de aankomst in Zuid-Afrika tot dit punt is gewoon voortreffelijk. De residentie waar ik verblijf is sinds een paar weken volledig bemand. Er is een 50-jarige man van Tanzania in de laatste vrije kamer ingetrokken. De man studeert voor zijn PhD aan de universiteit, en heeft zo maar eens even een vrouw en vier kinderen (die gelukkig niet bij ons wonen). Het is opvallend hoe verscheiden de leeftijden verschillen onder de studentenpopulatie hier. Je kan jezelf nog altijd een student noemen wanneer je 50 bent, en dat is in België toch onbestaande.

Nu een reis terug in de tijd. De week van 17/02 was een prachtige week om mee te kunnen maken in alle opzichten. De docent die zich ontfermt over mij en de twee andere Belgische studenten, had voor ons een reis georganiseerd naar verscheidene dorpen en steden. Uitgangspunt was om alle campussen van onze universiteit te gaan bezoeken en in de nabije omgeving sociaal werk organisaties gaan bezoeken.
Buiten de bovenvermelde personen werden we vergezeld door de dochter van onze docent, en de praktijksupervisor van de twee Belgische studenten vanuit KHLeuven die samen met haar man voor een week naar hier is gekomen.
De Belgische praktijksupervisor kwam in het begin van de week les geven in de universiteit over sociaal werk in België aan de vierdejaarsstudenten. Dat was natuurlijk een les die ik niet kon missen.

Vanaf woensdag begon de echte roadtrip, waarbij we via een busje van de universiteit met het gezelschap naar Johannesburg waren gereden. Na een aantal uren op de weg waren we afgezakt naar een voormalige gevangenis die tijdens de apartheid werd gebruikt. Er werden mensen voor de minste misdaden in weggestopt om daar door bewakers fysiek mishandeld te worden, en te leven in erbarmelijke omstandigheden met vijandigheden onder de gedetineerden. Mensen als Gandhi en Nelson Mandela hebben daar voor een bepaalde tijd gezeten.

Nadien kwamen we langs het apartheidsmuseum, waar ik nog nooit zoveel informatie heb gezien over Nelson Mandela. Er stonden grote canvassen aan de muren bevestigd waarop kenmerkende beelden in Mandela’s leven werden getoond (denk bijvoorbeeld aan het beeld wanneer Nelson Mandela na 27 jaar in Robben-eiland wordt vrijgelaten om publiek met zijn vrouw te verschijnen). Er waren ook televisiebeelden te zien waarin onder andere fragmenten werden getoond van de wereldbeker rugby die gewonnen werd door Zuid-Afrika tegen Nieuw-Zeeland waarin Mandela in een Springbok-uniform alle blanken hun respect kon afdwingen. Op het einde van het museum was een onwaarschijnlijk standbeeld van Mandela zijn gelaat gemaakt. Wanneer je het de eerste keer voor je ziet, zijn het rijen en kolommen van ijzeren pinnen. Wanneer je het recht voor je ziet op enkele meters afstand.. (dit is het moment waarop ik geen woorden ga gebruiken maar de foto het verhaal ga laten doen). Kijk dus zeker naar de bijlagen! Nadien heb ik in de shop mezelf op een goede t-shirt getrakteerd waarvoor ik ook naar de desbetreffende foto wil verwijzen.

Donderdag zijn we naar de eerste van twee andere campussen gereden, namelijk Transvaal, waar een grote rivier is terug te vinden op een plaats genaamd Vanderbijlpark. Het is de kleinste campus van alle universiteiten, maar heeft wel een aantrekkelijk natuurlandschap waar binnen de campus de meeste dieren zijn terug te vinden. Ik had daar in de ontmoeting met lectoren een docent gesproken die daarnaast ook maatschappelijk werker is. Wat we daar het meeste van bijgebleven is, is het feit dat social workers in het algemeen vaak kunnen worden aangevallen door cliënten. Zij getuigde over een situatie waarin ze in een huis binnenkwam en dreigde misbruikt te worden, en daar toch wist uit te geraken. Het toont aan dat ondanks het beroep erop gericht is om mensen te helpen er toch vaak ernstige gewelddadigheden zich kunnen voordoen. Daar ben ik me meer van bewust aan het worden. Er werd ook door een meereizende docent gewezen op het normale feit dat je als Zuid-Afrikaan in je hele leven zo’n zeven keer inbraken mag verwachten in je huis. Ondanks het feit dat het best wel frustrerend is, leek het voor de dame een normaal verschijnsel te zijn binnen de samenleving. Voor het overige is deze docent enthousiast, en open wat bij vele Zuid-Afrikanen gewoon te zien is.

In de namiddag heb ik wellicht het mooiste moment van de hele week mogen meemaken, anders gezegd ‘a true south african experience’. We reden op weg naar een organisatie en kwamen terecht in een township-gemeenschap. We zagen zwarte mensen massaal naar buiten komen om ons te groeten. Sterker dan dat, vlak voor onze auto’s vonden we een groep vrouwen die als een stoet voor ons uit hun Afrikaanse danspasjes aan het opvoeren waren. Langs de zijkant van de weg heb ik vrouwen vreugdevolle kreten horen maken, zag ik enkele mensen foto’s van ons trekken. Het hele gebeuren maakte gewoon duidelijk dat wij als ware volkshelden werden onthaald.

Toen we uit de auto stapten, vormden de dansende vrouwen een erehaag waar wij in het midden door wandelden. Eens we allemaal de haag gepasseerd hadden, stonden we daar allemaal met onze fototoestellen foto’s en filmpjes te maken omdat het gewoon zo speciaal was. Er werden groepsfoto’s gemaakt met vrouwen uit Swaziland en Lesotho. Ik sprak een moment later 6 zwarte mannen die vanuit een oprechte interesse wilden weten wie ik was en hoe ik hier ben terecht gekomen.

Als middageten kregen we lokaal voedsel geserveerd, waarvan één aspect me heel goed is bijgebleven: tsjakalaka. Het is een soort van puree met wortels, ajuin, currysaus, en citroen erin verwerkt, wat een heerlijke lokale specialiteit is.
Later mochten we een shack gaan bezoeken in de directe buurt van de omgeving. Ondanks de negatieve connotatie van het woord, was het een luxe-shack waar we op houten vloeren mochten wandelen, ruime kamers met een woonkamer, slaapkamer, eet –en keukenruimte. De eigenares van deze plaats was enorm enthousiast om ons alles te laten bekijken.
Je kan zo goed als zeker geen betere receptie en huisvesting vinden wanneer het op shacks aankomt.

Bij de volgende organisatie hadden we een pleegzorg-organisatie bezocht, waarin ik een heel spontane en vriendelijke vrouw (die de feitelijke pleegouder is van 6 kinderen) mocht spreken over iets heel merkwaardig. Ze vertelde me dat zij in 1993 twee geweerschoten heeft moeten incasseren. Ze sprak ook over dat zij op een lijst stond van personen die vermoord moest worden.. Ondanks die traumatische feiten, is het echt ongelofelijk wat voor een positivisme die vrouw uitstraalt. Toen er later vanaf 1994 sprake was van een democratisch Zuid-Afrika, werden er commissies opgericht waarin daders en slachtoffers elkaar konden ontmoeten, en waarin de daders hun feiten uitspreken om van daaruit tot herstel te kunnen komen. Deze dame heeft dus haar daders in levende lijve mogen zien in een dergelijke commissie, en heeft hen vergiffenis gegeven voor deze daden. In het hele bezoek dat we deden heb ik haar gezien als een enthousiast, sociaal en hartverwarmend iemand. Dat kan je toch wel straf vinden, als je weet wat haar overkomen is. ‘Verzoening’ is het sleutelwoord dat geassocieerd kan worden met haar, en natuurlijk ook met Mandela die de wereld hiermee heeft veranderd.

De volgende en laatste campus was in Mafikeng te doen, dat de provinciehoofdstad vormt van the North-West Province waar Potchefstroom onder hoort. Het was gigantisch groot met mooie gebouwen rondom ons.
Na een rondleiding daar trokken we de stad in om naar een soort cultureel centrum te gaan waar mensen zich ontplooien via sport, muziek leren spelen, theater, ballet, kunst maken. Het was mooi om te zien hoe mensen hun leven vorm geven via dergelijke hobby’s.

Nadien zijn we naar een rustoord getrokken waar ouderen wonen. De dame die het hele concept heeft vormgegeven was vanuit eigen ervaring erg begaan met ouderen die residentiële zorg nodig hebben. We kregen meteen een prachtige indruk van de gebouwen die daar neergezet zijn. Ze zijn simpel in structuur: je komt binnen in een sjiek huis en ziet het bed op een betonnen vloer, en in de volgende kamer zie je een grote badkuip en toilet. Al deze modaliteiten zijn in één bepaalde kleur vervaardigd: blauw, roos of oranje. De ouderen hier beschikken binnen hun huizen over alles wat ze maar wensen of nodig hebben. Echt uitzonderlijk mooi in een land/regio als dit.
Er is ook een grote gemeenschappelijke zaal waar je veel mensen tegen de zijkant van de kamer in een deftige zetel ziet zitten televisie kijken en praten met elkaar. Het brengt een mooi gemeenschapsgevoel met zich mee. Er worden ook maaltijden bereid in een aparte keuken die ook deftig uitgerust is.

Volgende ervaring: 23 februari bezoek lionfarm. Via de Nederlandse connectie in ons huis hebben we een uitstap georganiseerd op ongeveer 40 minuten rijden vanuit ons dorp.
Voor mij was het de eerste keer ooit in mijn leven om echte leeuwen te mogen zien met het blote oog. Het is best indrukwekkend om van dichtbij te zien. We krijgen een rondleiding langs de domeinen waar een horde leeuwen samen zaten. We mochten zien hoe een dode stier via een aanhangwagen werd afgezet op het leeuwenterritorium, waarna je vervolgens kon zien dat de leeuwinnen aan de zogenaamde “zachte delen” van het dier begonnen te eten. De foto’s spreken in dit verhaal ook boekdelen.
Een stukje verder zagen we twee cheetahs. Onze begeleider wist me te vertellen dat dit een dier is dat supersnel kan lopen maar dit maar heel kort kan doen. Het is iets van een 200 km/uur maar kan dit maar voor een halve minuut volhouden. Dus je kan je wel voorstellen dat dit dier in het wild niet zo gemakkelijk zijn prooi zal kunnen vangen.
Opmerkelijk feit is ook dat het mannetje een zeer aaibaar dier was. Je kan je hand uitsteken en hem aaien zonder dat je moet vrezen dat ie je zal bijten. Het vrouwelijke geslacht was echter veel meer het afstandelijkere, dominante type.

Nadat we op een klein domein de iets kleinere leeuwen mochten zien, die in een staat van hyperactiviteit rondliepen, kwam het hoogtepunt voor ieder van ons: het mogen vasthouden van een pasgeboren leeuw. Het is gewoonweg niet te missen, en leuk om te doen. De foto’s zijn dan ook vast en zeker een hoogtepunt.

Dan back to the stage! De afgelopen weken waren interessant zonder dat ze echt superdruk waren. Opvallendste wat ik tot hiertoe heb mogen zien is de eerste kennismaking met de buurt Promosa in Potchefstroom. Het is de buurt waar de grootste problemen liggen: kindermisbruik, en drugsmisbruik. Logisch gevolg daarvan is dat dit de omgeving is waar de grootste werklast mee gemoeid is.
Ik was op een gegeven moment met mijn collega op een terrein aan het rondzien op zoek naar iemand. Zonder resultaat. Mijn collega stapte naar de shack en vroeg me of ik deze van binnen wilde zien. Ik twijfelde geen halve seconde en zei ja. Toen ik binnenstapte zag ik een donder kot met een onsmakelijke geur en rommel over de hele plek. Je moet maar twee stappen zetten of je ziet alle hoeken van de shack. Je zag kleine stralen van zonlicht door de golfplaten schijnen. Door het warme weer kan je je (zeker als Europeaan) afvragen hoe ze het daar kunnen volhouden. Je zag buiten een stuk verder een oude waterinstallatie staan dat een lek in het systeem meteen duidelijk maakte.
Het strafste van het verhaal is dat deze shack wordt bewoond door twee minderjarige zussen, die geen ouders meer hebben, eigenlijk niets meer hebben.

Sinds kort mag ik me ook officieel “student social worker” noemen. Ik heb mijn verplichte registratie bij de “council for social work professions” afgerond, en mag met dit bewijs vanaf nu cliëntgesprekken doen, en andere nuttige zaken. Dus de blootstelling aan de realiteit mag nu echt gaan komen.

De laatste tijd ben ik weliswaar vreemd genoeg als kuisman actief op stage. Onze stagementor is sterk gemotiveerd om de organisatie naar een nieuwe richting te sturen, en wil daar orde op zaken mee stellen. Een propere werkomgeving, en het verwijderen van oude zaken is daar de basisvereiste van. We openden kasten waarvan sommigen hun beste tijd hebben gekend en waar vrij zotte dingen te vinden waren: een Sega-console die een massale invasie van mieren op zich af kreeg gestuurd.
Er waren ook dossiers terug te vinden van 1970, oude typmachines en gigantisch veel papieren die weg moesten. Vandaag waren we een ruimte aan het leeg en proper maken waar binnen afzienbare tijd een nieuw plafond moet gestoken worden. De kamer daarachter heeft al lange tijd een lek in het dak waardoor allerlei knuffels en speelgoed volledig om zeep zijn. Je kan al raden dat de organisatie gewoonweg niet genoeg financiële middelen heeft om zo’n problemen aan te kunnen pakken.
Daarom dat ik daar een project voor heb gekregen, om zulke middelen op te gaan zoeken. Ik heb via de universiteit een aanwijzing gekregen, waar ik volgende week hoop onderhandelingen mee te kunnen doen.


Voor de rest, nog een paar leuke ontwikkelingen om mee te delen. Ik ben echt zo enthousiast over de mogelijkheden die ik heb met mijn studentenkaart. Het is binnen de gigantische universiteitscampus het toegangsticket tot allerlei soorten activiteiten. Zwembad, lopen op sportvelden die als rugbystadion en atletiekpistes functioneren. Het is allemaal kosteloos, en heeft me echt aan het sporten gezet.
Ik ga ook vaak op visite bij mijn lector haar office die de eerder beschreven weektrip heeft geregeld voor ons. Ik kan binnen de campus naar de bank gaan om daar veilig mijn geld af te halen, ik kan daar een koffiehuis binnengaan voor een drankje. Ik kan daar op zondagen een misviering gaan bijwonen wat ik tot hiertoe één keer heb gedaan. En het lijkt misschien saai als ik het over zoiets heb (zeker aangezien de populariteit sterk gedaald is de laatste tijd in België), maar het is toch wederom “ a true South African experience”. Het geloof heeft hier een grote betekeniswaarde in Zuid-Afrika. De Nederlandse gereformeerde kerk, en het christelijk geloof zijn hier sterk terug te vinden. Ik sloot me aan bij een misviering van dat laatste geloof waar ik echt aangenaam door verrast was.
Het is gewoon schitterend om een 30-tal mensen in koor liedjes te horen zingen, handen klappen, dansen. Het leek wel een muziekconcert waar een drummer, gitarist en pianist aanwezig was. Mensen in de viering komen naar voor om een eigen verhaal te vertellen waarin ‘de lord’ hen heeft geholpen. Je ziet ook in het begin van de viering dat alle mensen echt met volle overtuiging staan te prediken tot de heer, wat toch wel uniek is om te mogen zien. Het is echt inspirerend om te mogen zien, zelfs wanneer je zelf niet gelovig bent. Het is de ervaring die me zeker nog wel eens terug tot daar zal brengen. Ik hoop ook eens een viering te mogen meemaken van andere kerken en geloven.

Wat betreft de ordening van mijn eigen leven, kan ik op dit punt zeggen dat ik al tweemaal erin ben geslaagd om mijn kleding te strijken. Ik hou het wel op een select aantal stukken zoals hemdjes, deftige broeken, en sommige t-shirts.

Wat betreft de toekomst, heb ik mijn vizier gericht op het ontdekken van de natuur hier in Zuid-Afrika. Mijn grootste doel is om de Drakensbergen te gaan bezichtigen in een vier-daagse trektocht, maar in feite sta ik open voor allerlei soorten bestemmingen.
Toen ik afgelopen zaterdag was gaan brunchen met de Nederlandstalige connectie, leerden we gewoon een dame kennen die into the hunting business actief is. Zij verkoopt outdoor accessoires vervaardigd van dierenhuiden die voor avonturiers op jacht goed van pas komen. Ze had ons voorgesteld om ergens in April naar een gigantisch groot jachtshow-weekend te komen kijken, één van de grootste in Zuid-Afrika. Zeker iets om te gaan checken zou ik denken.

Allright, hoog en tijd voor een Madiba-momentje om af te ronden. Onderstaande quote maakt duidelijk dat Madiba zichzelf niet zag als iemand die voorbestemd was om een wereldsymbool te worden. Hij maakt duidelijk dat hij door uitzonderlijke omstandigheden het tot leider heeft geschopt, en dat hij zonder die omstandigheden waarschijnlijk net zoals miljoenen andere Zuid-Afrikanen gewoon een burger zou geweest zijn.
Toch schitterend hoe die man nooit zichzelf boven iemand anders zet. Dat verdient respect.

“I was not a messiah, but an ordinary man who had become a leader because of extraordinary circumstances.”
Nelson Mandela